Vroeger was het een bekend gezicht: een gokkast die in de hoek van het café stond, een fruitautomaat naast de ingang van de snackbar, of zelfs meerdere apparaten in een speciaal gok hoekje van een tankstation.
De knipperende lichtjes, het herkenbare geluid van munten die naar beneden vallen, en de eenvoudige gameplay trokken dagelijks talloze mensen aan. Jong en oud waagden hun kans voor een paar gulden (en later euro’s) met symbolen zoals ‘kersen’, ‘bellen’ en ‘zevens’.
Wie tegenwoordig een café of snackbar binnenstapt, merkt dat klassieke gokkasten steeds minder vaak aanwezig zijn. De klassieke gokkast, ooit zo’n stevig onderdeel van het Nederlandse uitgaansleven, verdwijnt langzaam maar zeker uit het straatbeeld.
In plaats daarvan is er een geheel nieuwe wereld ontstaan: online gokkasten, toegankelijk via smartphones, tablets en laptops. De gokervaring heeft zich verplaatst van het rokerige café naar de rustige huiskamer.
Wat is er eigenlijk gebeurd met de ouderwetse fruitautomaat? En waarom is online gokken zo in trek?
Een icoon van een vervlogen tijdperk
De populariteit van de fruitautomaat steeg in de jaren ’70 en ’80. Cafés en snackbars ontdekten deze apparaten als een slimme manier om extra geld te verdienen. Een gokkast trok niet alleen mensen aan, maar zorgde ook voor een gezellige sfeer en een stijging in de verkoop van drankjes en snacks.
Merken zoals ‘Club 2000’, ‘Random Runner’ en ‘Super Joker’ werden overal in Nederland beroemd. Het principe was heel eenvoudig: je stopte een munt in de machine, draaide aan een hendel of drukte op een knop, en hoopte op een gelukkige combinatie van symbolen.
In veel dorpen en steden waren cafés en cafetaria’s zelfs plekken waar vaste klanten dagelijks even kwamen gokken, vaak in combinatie met een biertje of kop koffie. De gokkast had een sociaal karakter: er werd over gepraat, om gelachen, en het verlies werd meestal met een knipoog genomen.
Strengere regelgeving en veranderend beleid
Een van de belangrijkste redenen voor het verdwijnen van de fysieke gokkasten is de strengere regelgeving rondom kansspelen. Al sinds de jaren ’90 heeft de overheid steeds meer stappen ondernomen om gokverslaving tegen te gaan.
De vergunningen voor exploitanten zijn strenger geworden, het aantal machines dat op één locatie staat is beperkt, en ook de winsten en inzetten zijn aan regels gebonden.
Het imago van de gokkast heeft een flinke transformatie ondergaan. Waar het vroeger als een onschuldige manier van tijdverdrijf werd beschouwd, wordt het nu steeds vaker gelinkt aan verslaving en problematisch gokgedrag.
Als gevolg hiervan zijn veel horecaondernemers voorzichtiger geworden met het plaatsen van gokkasten. Daarnaast hebben rookverboden, de afname van bezoekers in traditionele cafés, en het veranderende uitgaansgedrag van jongeren ook bijgedragen aan deze daling.
De digitale revolutie: gokken zonder locatie
Waar de fysieke gokkast terrein verloor, groeide de digitale variant explosief. Met de komst van online casino’s in de jaren 2000, en later de legalisatie van online gokken in Nederland in oktober 2021, kreeg de gok liefhebber ineens toegang tot duizenden spellen, altijd en overal beschikbaar. Geen muntgeld meer, geen sluitingstijden, geen cafébezoek nodig.
Online gokkasten bieden veel meer variatie en spanning dan de traditionele fruitautomaten. De moderne online slots zijn uitgerust met thema’s, videobeelden, bonus rondes, 3D-graphics en indrukwekkende jackpots.
Het spel gaat snel, is kleurrijk en perfect afgestemd op mobiel gebruik. Je kunt binnen een paar seconden inloggen, geld storten en aan de slag gaan, of je nu lekker thuis zit of onderweg in de trein bent.
Voor veel spelers is de overstap van fysiek naar digitaal vanzelfsprekend geworden. De eenvoud, anonimiteit en het gemak van online gokken zijn onweerstaanbaar, zeker nu ook betaalmethodes als iDEAL of zelfs crypto betalingen worden ondersteund.
Van sociaal naar individueel gokken
Een opvallend verschil tussen de oude en de nieuwe manier van gokken is de sociale component. Vroeger speelde je vaak samen met anderen, bijvoorbeeld in een café of een automatenhal, waar gezelschap de norm was. Tegenwoordig zie je dat veel mensen alleen gokken, meestal via een scherm. Deze verandering heeft ervoor gezorgd dat gokken een veel meer individuele bezigheid is geworden.
Er zitten zeker voordelen aan. Je hebt privacy, je hoeft niet naar een fysieke locatie te reizen, en je hebt de vrijheid om zelf te bepalen wanneer en hoe lang je speelt. Maar het zijn niet allemaal voordelen. Die anonimiteit en de constante toegankelijkheid van online gokken kunnen het risico op problematisch gedrag verergeren. Spelers kunnen urenlang doorgaan zonder dat iemand het opmerkt, en verliezen kunnen daardoor sneller uit de hand lopen.
Toezichthouders en verslavingsdeskundigen maken zich inderdaad grote zorgen over deze situatie. Om die reden worden er steeds meer maatregelen genomen, zoals het instellen van limieten op stortingen, het verplicht uitvoeren van verificaties en het aanbieden van de mogelijkheid tot zelfuitsluiting via CRUKS (Centraal Register Uitsluiting Kansspelen).
Online gokken is sneller, gevarieerder en beter aangepast aan de digitale generatie. Het verdwijnt niet meer, maar zal zich waarschijnlijk blijven ontwikkelen – met virtual reality, live games en kunstmatige intelligentie aan de horizon.